BRYTYJSKA POLITYKA ZAGRANICZNA A OCZEKIWANIA POLSKI W KWESTII BEZPIECZEŃSTWA MORSKIEGO – JAK NIE ZAWIERZAĆ WŁASNEGO BEZPIECZEŃSTWA MOCARSTWOM. PRÓBA USYSTEMATYZOWANIA W 85. ROCZNICĘ WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ
DOI:
https://doi.org/10.34813/52coll2024Słowa kluczowe:
Polska Marynarka Wojenna, bezpieczeństwo morskie państwa, II Wojna Światowa,, brytyjska polityka zagraniczna, relacje polsko-brytyjskieAbstrakt
Streszczenie
Celem artykuł jest przedstawienie problematyki brytyjska polityki zagranicznej vs oczekiwania Polski w kwestii bezpieczeństwa morskiego w świetle materiałów źródłowych: archiwalnych, wspomnień brytyjskich dyplomatów oraz publikacji autorstwa historyków i polityków brytyjskich.
W 2008 roku w „Zeszytach Naukowych Akademii Marynarki Wojennej” ukazał się artykuł autorstwa Jerzego Będźmirowskiego pt. Współpraca polsko-brytyjska a bezpieczeństwo morskie Polski w okresie międzywojennym (t. 49, nr 3, s. 73–95). Od tego czasu na rynku wydawniczym pojawiły się opracowania krajowe, w których przedstawiano Brytyjczyków jako tych, którzy w tym okresie aktywnie włączyli się w działania mające na celu odsunięcie potencjalnego zagrożenia od Polski. Niestety publikacje autorstwa historyków brytyjskich wskazują na coś zupełnie innego.
Nie można oceniać działalność rządu brytyjskiego w stosunku do Polski przez pryzmat gwarancji udzielonych Polsce w sierpniu 1939 roku i wypowiedzenia Niemcom wojny w dniu 3 września 1939 roku. Strona polska, a szczególnie nowo powstająca Polska Marynarka Wojenna, oczekiwała szerokiego wsparcia Brytyjczyków. Liczono na pomoc w szkoleniu oficerów, pozyskanie okrętów po zdemobilizowanej flocie niemieckiej, a także ich zakup od samych Brytyjczyków. Zabiegi dyplomatyczne strony polskiej, której celem było uzyskanie od strony brytyjskiej szeroko rozumianego wsparcia politycznego i militarnego w związku z coraz bardziej agresywną polityką III Rzeszy, niestety skutowały głównie czczymi obietnicami. Wybuch II wojny światowej, kampania wrześniowa na Bałtyku pokazały, ile warte były porozumienia polsko-brytyjskie.
Zaprezentowanie i omówienie powyższych problemów wymagało, chociaż w okrojonej postaci, przedstawienia polityki brytyjskiej kreowanej i realizowanej w tamtym czasie. Tylko tak można próbować uzyskać odpowiedź na nurtujące pytania i próbować ocenić postępowanie Brytyjczyków w stosunku do Polski, skutkujące niewywiązywaniem się z zobowiązań udzielenia wsparcia w budowaniu bezpieczeństwa morskiego naszego kraju. Niestety ze względu na ograniczoną objętość, artykułu skupiono się jedynie na najważniejszych kwestiach.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych [AAN], sygn. 211/II/27, Ambasada RP w Londynie. Pismo Kazimierza Porębskiego do MSZ, z dnia 19.VIII.1919, s. 18.
Archiwum Akt Nowych [AAN], sygn. 651.A, Ambasada RP w Londynie. Umowy morskie o tonażu floty wojennej między Wielką Brytanią a Polską oraz innymi państwami (1937–1939), Raport polityczny nr 4/4 rozmowy angielsko-niemieckie na temat układu morskiego z dnia 15 lutego 1937 r., s. 154–156.
Archiwum Marynarki Wojennej [AMW], sygn. 787/53, Akta KMW. Dokumentacja szkoleniowa KMW, s. 24–25.
Archiwum Marynarki Wojennej [AMW], sygn. 3/7/19 Akta KMW. Sprawozdanie z działań okrętów PMW we wrześniu 1939 r., s. 47–49.
Bell, P. M. H. (2010). Przyczyny wybuchu II wojny światowej w Europie. Książka i Wiedza.
Będźmirowski, J. (2012). Marynarka wojenna w polskiej polityce zagranicznej w latach 1918–1947. Athenae Gedanenses.
Będźmirowski, J. (2001). Łączność i obserwacja w Polskiej Marynarce Wojennej 1918–1989. Akademia Marynarki Wojennej.
Białkowski, J. (2008). Aspekty wojskowe polityki zagranicznej Polski w 1939 roku. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Buchanen, P. J. (2013). Churchill, Hitler i niepotrzebna wojna. Jak Wielka Brytania straciła swoje imperium a Zachód stracił świat. Czerwone i Czarne.
Cat-Mackiewicz, S. (2009). Polityka Becka. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Ciechanowski, J. (2008). Wielka Brytania i Polska. Od Wersalu do Jałty. Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.
Colbern, W. H. (1986). Polska. Styczeń – sierpień 1939. Analizy i prognozy. Instytut Wydawniczy PAX.
Davies, N. (1991). Boże igrzysko. Historia Polski, t. II od roku 1795. Znak.
Davies, N. (2000). Lloyd George i Polska 1919–1920. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Eden, A. (1970). Pamiętniki 1923–1938, t. 1, W obliczu dyktatorów. Instytut Wydawniczy PAX.
Garlicki, A. (1978). Przewrót majowy. Czytelnik.
Gorodetsky, G. (2020). Dziennik Majskiego. Ambasador Stalina odsłania kulisy dyplomacji. Bellona.
Hitchens, P. (2019). Po co nam była ta wojna. Jak Wielka Brytania zdradziła Polskę i straciła imperium. Bellona.
Jędrzejewicz, W. (1986). Józef Piłsudski 1876–1935. Życiorys. Znak.
Karski, J. (1992). Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919–1945. Znak.
Leczyk, M. (1966). Komitet Narodowy, a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919. PWN.
Lesisz, T. (1997). Scapa Flow. Nasze Sygnały, 181, 48–53.
Łukasik-Duszyńska, M. (2008). Brytyjskie poselstwo donosi… Posłowie brytyjscy wobec stosunków Polski z państwami bałtyckimi w latach 1920–1926. SWPS Academica.
Mazur, W. (2000). Dozbrajanie last minut. Polityka, 5, 101–104.
McGilvray, E. (2011). Polski rząd na uchodźstwie. Świat Książki.
Nawrot, D. (1992). Wizyty i rewizyty okrętów marynarki wojennej jako element realizacji założeń polskiej polityki zagranicznej. Przegląd Morski, 4, 34–62.
Newman, S. (1981). Marzec 1939.Gwarancje brytyjskie dla Polski. Instytut Wydawniczy PAX.
Nowak-Kiełbikowa, M. (1989). Polska–Wielka Brytania w dobie zabiegów o zbiorowe bezpieczeństwo w Europie 1923–1937. PWN.
Nurek, M. (1988). Polityka Wielkiej Brytanii w rejonie Morza Bałtyckiego w latach 1935–1939. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Nurek, M. (1983). Polska w polityce Wielkiej Brytanii w latach 1936–1941. PWN.
Olson, L. (2008). Buntownicy. Oni wynieśli Churchilla do władzy i pomogli uratować Anglię. AMF Plus Group.
Osmańczyk, E. (1982). Sprawy Polaków. Śląska Szkoła Ikonograficzna.
Ordon, S. (1964). Realizacja programów rozbudowy polskiej floty w latach 1920–1939. Rocznik Ośrodka Nauk Społecznych i Wojskowych MW, 2, 215–248.
Porter-Szücs, B. (2011). Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii. Filtry.
Skinder-Suchcitz, T. (1997). Rok 1939. Polsko-brytyjska polityka morska. Warszawa–Londyn.
Steyer, W. (1960). Z dziejów PMW w latach 1919–1939. Odbiór okrętów, cz. 2. Wojskowy Przegląd Historyczny, 4, 228–245.
Tebinka, J. (2009). Polityka zagraniczna Wielkiej Brytanii i Francji – od appeasementu do powstrzymania. W: Kryzys 1939 roku w interpretacjach polskich i rosyjskich historyków (s. 209–240). Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Troman, W. (1995). Brytyjscy Naval attaches w II Rzeczypospolitej. Nasze Sygnały, 178, 25–29.
Troman, W. (1997). Przedświt polsko-brytyjskiej współpracy morskiej. Nasze Sygnały, 182, 13–20.
Troman, W. (1998). Brytyjskie raporty dyplomatyczne o PMW, 1920–1926. Nasze Sygnały, 183, 34–38.
Troman, W. (1996). Brytyjskie wizyty polskich admirałów w okresie dwudziestolecia. Nasze Sygnały, 179, 8–11.
Wyszczelski, L. (1988). Polska myśl wojskowa 1914–1939. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
Żerko, S. (1998). Stosunki polsko-niemieckie 1938–1939. Instytut Zachodni.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Jerzy Będźmirowski, Miłosz Gac, Jakub Kufel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
