WSPARCIE EDUKACJI KULTURALNEJ, CZYLI CZEGO?

ROZUMIENIE EDUKACJI KULTURALNEJ I JEGO PRZEMIANY W PROGRAMIE MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO DOFINANSOWUJĄCYM ZADANIA Z ZAKRESU EDUKACJI KULTURALNEJ

Abstrakt

W tradycji europejskiej edukacja kulturalna to ważne zadanie polityki kulturalnej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jak edukacja kulturalna pojmowana jest w działającym w Polsce od roku 2005 ministerialnym programie jej wsparcia, stanowiącym jeden z instrumentów prowadzenia polityki kulturalnej. W badaniach przyjęto, że edukacja kulturalna to edukacja w kulturze (ma miejsce podczas uczestnictwa w kulturze), do kultury (przygotowuje do uczestnictwa w kulturze) i przez kulturę (uczestnictwo w kulturze jest instrumentem oddziaływań edukacyjnych). Autorka posłużyła się metodą analizy dokumentów, której poddała regulaminy i specyfikacje programu z lat 2008–2023. Analizy pozwoliły wyłonić cztery okresy jego funkcjonowania. Początkowy wiąże się z wąskim i tradycyjnym ujęciem edukacji kulturalnej jako przygotowania do odbioru sztuki i twórczej aktywności przede wszystkim dzieci i młodzieży. W kolejnym okresie edukacja kulturalna zaczyna być pojmowana szerzej, jako proces całożyciowy, przygotowujący nie tylko do uczestnictwa w kulturze, ale też rozwijający kreatywność, wspierający relacje międzyludzkie i umiejętności współpracy. W trzecim wyróżnionym okresie edukacja kulturalna została powiązana ze strategicznym celem rozwoju kapitału społecznego, zaś w ostatnim, trwającym aktualnie, jej rozumienie stało się problematyczne. Z jednej strony bowiem w programie kontynuowane są poprzednie założenia związane z szerokim, nowoczesnym myśleniem o edukacji kulturalnej, a z drugiej pojawiły się nowe akcenty sugerujące przeorientowywanie jej w kierunku celów polityki historycznej.