SPECYFIKA AUTORYTETU DOWÓDCY JEDNOSTEK/FORMACJI PŁYWAJĄCYCH
DOI:
https://doi.org/10.34813/53coll2024Słowa kluczowe:
autorytet, dowódca, wojsko, marynarka wojenna, bezpieczeństwoAbstrakt
Autorytet dowódcy spełnia znaczącą rolę w procesie dowodzenia i ogólnie funkcjonowania sił zbrojnych. Spośród sporej liczby opracowań o autorytecie w ogóle, o autorytecie nauczycieli, kierowników czy dziadków/ rodziców, stosunkowo niewiele odnosi się do autorytetu dowódcy wojskowego, a w szczególności – do dowódcy szczególnego rodzaju, dowódcy-marynarza na jednostkach pływających. Celem artykułu było przedstawienie specyfiki tego autorytetu w ramach ogólnych prawideł autorytetu dowódcy i w kontekście ogólnej teorii autorytetu. Zarysowane zostały dwie zasadnicze orientacje w pojmowaniu autorytetu: podmiotowo-atrybutywna i relacyjna. Sporo miejsca poświęcono także wypunktowaniu odmienności autorytetu i władzy – kwestii wręcz brzemiennej w przypadku analizy autorytetu dowódcy. Nazbyt daleko idące upodabnianie tych zjawisk prowadzi do wielu nieporozumień, a w następstwie zniekształca istotę autorytetu. Ogólne realia służby wojskowej niestety sprzyjają tej konwergencji.
Bibliografia
Aleksander, T. (2002). Geneza i cechy współczesnych autorytetów polskich. W: B. Gołębiowski (red.), Autorytety polskie (s. 139–160). Oficyna Wydawnicza „STOPKA”.
Arendt, H. (1994). Co to jest autorytet. W: H. Arendt, Między czasem minionym a przyszłym (s. 113–174). Fundacja Aletheia.
Baszkiewicz, J. (1999). Władza. Ossolineum.
Bauman, Z. (1962). Zarys socjologii. Zagadnienia i pojęcia. PWN.
Bauman, Z. (1996). Socjologia. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Bennewicz, M. (2015). Zabić coacha: o miłości i nienawiści do autorytetów w Polsce. Wydawnictwo Helion-Onepress.
Bocheński, J. M. (1993). Co to jest autorytet. W: J. M. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism (s. 187–324). PWN.
Borchardt, K. O. (1973). Znaczy Kapitan. Wydawnictwo Morskie.
Burns, J. M. (1995). Władza przywódcza. W: J. Szczupaczyński (red.). Władza i społeczeństwo (t. I, s. 261–273). Wydawnictwo Scholar.
Chlewiński, Z. (1997). Kryzys Autorytetu?. Ethos, 1, 160–167.
Conrad, J. (1969). Zwierciadło morza. PIW.
Copeland, N. (1959). Psychologia a żołnierz. Wydawnictwo MON.
Ciesielski, Cz., Pater, W., Przybylski, J. (1992). Polska Marynarka wojenna 1918–1980. Zarys dziejów. Wydawnictwo Bellona.
Enkelmann, N. B. (2000). Charyzma. Wydawnictwo Studio Emka.
Fairchild, H. P. (1958). Dictionary of Sociology. Vision Press.
Fik, M. (1997). Autorytecie wróć?. Wydawnictwo Errata.
Flisowski, Z. (1986/1989). Burza nad Pacyfikiem. Wydawnictwo Poznańskie.Fromm, E. (2011). Ucieczka od wolności. Wydawnictwo Czytelnik.
Gadamer, H.-G. (2008). Autorytet i wolność krytyczna. W: H.-G. Gadamer, Teoria, etyka, edukacja (s. 157–164). Wydawnictwo UW.
Giddens, A. (2004). Socjologia. PWN.
Goćkowski, J. (1998). Autorytet. W: Encyklopedia socjologii (t. I, s. 48–50). Oficyna Naukowa.
Jarmoszko, S. (2003). Autorytet przełożonego w wojsku. W: S. Jarmoszko (red.), Podstawy pedagogiki w kształceniu oficerów (s. 73–96). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Jarmoszko, S. (2010). Autorytet. Kontrowersje i aksjomaty. Oficyna ASPRA-JR.
Jarmoszko, S. (2013). Autorytet czy może władza? – U podstaw nieporozumień, uproszczeń i mistyfikacji. W: D. Łażewska (red.), Autorytet w wychowaniu i edukacji (s. 22–57). Wydawnictwo WSGE.
Klewiado, F. (1990). O integracji w wojskowym procesie wychowawczym. W: Przemiany w wojsku i wychowaniu (s. 156–161). Wydawnictwo MON.
Kłoczowski, J.A. (2008). Autorytet sumienia. W: J. Jagiełło (red.), O autorytecie. W poszukiwaniu punktu odniesienia (s. 66–81). Wydawnictwo Znak.
Krasicki, I. (2019). Wiersze, t. 2. Wydawnictwo UAM.
Langkammer, O. H. (1989). Słownik Biblijny. Księgarnia Św. Jacka.
Leksykon wiedzy wojskowej. (1979). Wydawnictwo MON.
Maciejewski, S. (2002). Puste słowo autorytet. W: B. Gołębiowski (red.), Autorytety polskie (s. 321–328). Oficyna Wydawnicza „STOPKA”.
Marcińczyk, B. (1988). Autorytet osobowy jako ważna wartość w kontaktach międzyludzkich. W: Z. Oleszkiewicz, Z. Zaborowski (red.), Problemy samoświadomości, samowiedzy i interakcje między nauczycielem a uczniami (s. 139–160). Wydawnictwo IKN.
Marcińczyk, B. (1991). Autorytet osobowy: geneza, i funkcje regulacyjne. Wydawnictwo UŚ.
Michalski, K. (2008). Kryzys autorytetu? W: J. Jagiełło (red.), O autorytecie. W poszukiwaniu punktu odniesienia (s. 23–51). Wydawnictwo Znak.
Mikołejko, A. (1991). Poza autorytetem? Społeczeństwo polskie w sytuacji anomii. Wydawnictwo KeyText.
Mortensen, K. W. (2011). Prawa charyzmy. Jak wpływać na ludzi, aby osiągać sukcesy.
HELION.
Monsarrat, N. (1976). Okrutne morze. Wydawnictwo MON.
Olbrycht, K. (2014). O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ossowski, S. (1986). O strukturze społecznej. PWN.
Pertek, J. (1989). Mała flota wielka duchem. Wydawnictwo Poznańskie.
Pieter, J. (2004). Słownik psychologiczny. Wydawnictwo JMP Ltd.
Pławski, E. (2015). Fala za falą...: wspomnienia dowódcy ORP „Piorun”. Wydawnictwo Katmar.
Porwit, M. (1935). Duch żołnierski. Główna Księgarnia Wojskowa.
Raczkowska, J. (1999). Kłopoty z autorytetem. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 1, wkładka, 2–8.
Ricoeur, P. (1999). Paradoks autorytetu. W: K. Michalski (red.), Oświecenie dzisiaj. Rozmowy w Castel Gandolfo (s. 29–44). Wydawnictwo Znak.
Rode, M. (1988). Mała encyklopedia teologiczna, t. I. Instytut Wydawniczy im. Frycza Modrzewskiego.
Russell, B. (2001). Władza. Nowa analiza społeczna. KiW.
Sabor, A. (2001). Zmierzch autorytetów?. Znak, 8, 4–10.
Sartori, G. (1998). Teoria demokracji. PWN.
Sennett, R. (1981). Authority. Vintage Books.
Sieradzan, J. (2007). Czy charyzma istnieje? ALBO albo. Problemy psychologii i kultury: Bohaterowie i Autorytety, 3, 55–65.
Sieradzan, J. (red.) (2009). Mit autorytetu – autorytet mitu, Wydawnictwo UwB.
Simmel, G. (2005). Socjologia. PWN.
Skarga, B. (2004). Co nam po autorytetach. Tygodnik Powszechny, 7, 17.
Stach, R. (1998). Autorytet i przywództwo. W: W. Szewczuk (red.), Encyklopedia psychologii (s. 27–28). Wydawnictwo Fundacja Innowacja.
Stróżewski, W. (1992). Mała fenomenologia autorytetu. W: W. Stróżewski, W kręgu wartości (s. 27–32). Znak.
Szacki, J. (1995). Pojęcie autorytetu. Nauka, 4.
Szczepański, J. (1996). Władza – Polityka – Indywidualność. W: A. Jasińska-Kania, J. Raciborski (red.), Naród, władza, społeczeństwo (s. 102–113). Wydawnictwo Scholar.
Tönnies, F. (1988). Wspólnota i stowarzyszenie. PWN.
Tuliszka, J. (2000). Wyższa kadra dowódcza polskiej Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Walczak, A.H. (2019). Pierwsze kroki na morzu. Zakład Usług Poligraficznych i Wydawniczych Plewnia Jacek, Plewnia Maria.
Węgrzecki, J. (2011). Wpływ, autorytet, dominacja. Teorie władzy i ich struktura. Wydawnictwo UKSW.
Witkowski, L. (2009). Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej. Oficyna Impuls.
Witkowski, L. (2011). Historie autorytetu wobec kultury i edukacji. Oficyna Impuls.
Wróbel, Sz. (2002). Władza i rozum. Studia rozwojowe krytycznej teorii społecznej. Wydawnictwo UAM.
Ziółkowski, J. (2007). Socjotechnika autorytetu politycznego. Oficyna ASPRA-JR.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stanisław Jarmoszko
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
