Zachowania zdrowotne podczas pandemii COVID-19
DOI:
https://doi.org/10.34813/20coll2023Słowa kluczowe:
zachowania prozdrowotne, zachowania szkodliwe dla zdrowia, zmiana stanu zdrowia, proces samoregulacji, pandemia COVID-19Abstrakt
W trakcie pandemii COVID-19 troska o własne zdrowie może stanowić ogromne wyzwanie. Celem badania było wskazanie emocjonalnych aspektów zmiany stylu życia związanego ze zdrowiem podczas pandemii COVID-19, również z uwzględnieniem wcześniejszych doświadczeń. Projekt koncentruje się na procesie wdrażania zachowań prozdrowotnych i eliminowania zachowań szkodliwych dla zdrowia.
W badaniu wzięło udział 107 osób. Projekt składał się z autorskiej ankiety oraz dwóch narzędzi kwestionariuszowych: polskiej adaptacji Chalder Fatigue Questionnaire – PL oraz polskiej adaptacji Skali depresji, lęku, stresu DASS-21. Dane były zbierane przez okres miesiąca.
Badani uważają, że zdrowy tryb życia jest ważny i należy o nim pamiętać również w trakcie pandemii, jednak zdecydowana większość respondentów twierdzi, że COVID-19 utrudnia prowadzenie zdrowego stylu życia. Ankietowani rzadziej decydowali się na rezygnację z dotychczas praktykowanych zachowań szkodzących zdrowiu. Osoby podejmujące próbę wprowadzenia zachowań prozdrowotnych charakteryzują się większym natężeniem lęku, w porównaniu do tych, którzy takich prób nie podejmują. Badani podejmujący próby usunięcia zachowań szkodzących zdrowiu odznaczają się nie tylko większym natężeniem lęku, ale także wyższym poziomem stresu i zmęczenia.
W trakcie pandemii nawykowe strategie radzenia sobie są częściej stosowane. W trakcie modyfikacji dotychczasowych zachowań prozdrowotnych warto wziąć pod uwagę doświadczenia w tym obszarze – wcześniejsze działania powiązane ze zdrowiem mają wpływ na rodzaj aktualnie podejmowanego wysiłku. Skuteczność radzenia sobie z kryzysem jest uwarunkowana efektywnością procesu samoregulacji.
Bibliografia
Baumeister, R. F., Heatherton, T. F., & Tice D. M. (1994). Losing control: How and why people fail at self-regulation. Academic Press.
Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (2007). Self-Regulation, Ego Depletion,and Moti-vation. Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 115-128. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2007.00001.x.
Baumeister, R. F., Vohs, K. D., &Tice D. M. (2007). The Strength Model of Self-Control. Current Directions in Psychological Science, 16(6), 351-355. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2007.00534.x.
Deci, E. L., & Vansteenkiste M. (2004). Self –determination theory and basic need satisfaction: understanding human development in positive psychology. Ricerche di psicologia, 27(1), 17–34.
Duckworth, A. L., & Seligman, M. E. P. (2005). Self-discipline outdoes IQ in pre-dicting academic performance of adolescents. Psychological Science, 16(12), 939–944. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2005.01641.x.
Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotionsin positive psychology: the broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3v), 218–226. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.218.
Fredrickson, B. L., & Levenson, R. W.(1998). Positive emotions speed recovery from the cardiovascular sequelae of negative emotions. Cognition and Emotion, 12(2), 191–220. https://doi.org/10.1080/026999398379718.
Fredrickson, B. L., Mancuso, R. A., Branigan, Ch., & Tugade, M. M. (2000). The undoing effect of positive emotions. Motivation and Emotion, 24(4), 237–258. https://doi.org/10.1023/a:1010796329158.
Gruszczyńska, M., Bąk-Sosnowska, M., & Plinta, R. (2015). Zachowania zdrowotne jako istotny element aktywności życiowej człowieka. Stosunek Polaków do własnego zdrowia. Hygeia Public Health, 50(4), 558–565.
Jager, W. (2003). Breaking ’bad habits’: Adynamical perspective on habit formation and change. In:W.Jager, L. Hendrickx, & L. Steg(Eds.),Human Decision Making and Environmental Perception. Understanding and Assisting Human Decision Mak-ing in Real-life Settings. Liber Amicorum for Charles Vlek. University of Groningen.
Kudła, Ł. (2014, October 20). Od przyjemności do zniewolenia. Rola układu nagrody w powstawaniu uzależnień. http://neuropsychologia.org/od-przyjemnosci-do-znie-wolenia-rola-ukladu -nagrody.
Muraven, M., Collins, R. L., & Neinhaus, K. (2002). Self-control and alcohol re-straint: an initial application of the self-control strength model. Psychology of Addictive Behaviors, 16(2), 113–120. https://doi.org/10.1037/0893-164X.16.2.113.
Muraven, M., Collins, R. L., Shiffman, S., & Paty, J. A. (2005). Daily Fluctuations in Self-Control Demands and Alcohol Intake. Psychology of Addictive Behaviors, 19(2), 140–147. https://doi.org/10.1037/0893-164X.19.2.140.
Polivy, J. (1998).The effects of behavioral inhibition: Integrating internal cues, cognitive behavior, and affect. Psychological Inquiry, 9(3), 181–204. https://doi.org/10.1207/s15327965pli0903_1.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potencials: a review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.141.
Sirois, F. M., & Giguere, B. (2008). Giving in when feeling less good: Procrastina-tion, action control, and social temptations. British Journal of Social Psychology, 57(2), 404–427. https://doi.org/10.1111/bjso.12243.
Steptoe, A., Gardner, B., & Wardle, J. (2010). The role of behaviour in health. In:D.French, A. Kaptein, K. Vedhara, & J. Weinman (Eds.), Health Psychology(pp. 13–32).BPS Blackwell.
Stucke, T. S., & Baumeister, R. F. (2006). Ego depletion and aggressive behavior: Is the inhibition of aggression a limited resource? European Journal of Social Psychology, 36(1), 1–13. https://doi.org/10.1002/ejsp.285.
Stueck M. (2021). The Pandemic Management Theory. COVID-19 and biocentric development. Health Psychology Report, 9(2), 101–128. https://doi.org/10.5114/hpr.2021.103123.
Tice, D. M., Baumeister, R. F., Shmueli, D., & Muraven, M. (2007). Restoring the self: Positive affect helps improve self-regulation following ego depletion. Journal of Experimental Social Psychology, 43(3), 379–384. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2006.05.007.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Milska-Musa, Agata Zdun-Ryżewska, Magdalena Błażek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
